Νομικό Πλαίσιο για τις Προστατευμένες Περιοχές
Ευρωπαϊκό Νομικό Πλαίσιο - Προστατευμένες Περιοχές
Ελληνικό Νομικό Πλαίσιο - Προστατευμένες Περιοχές
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικότοπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας (Οδηγία των Οικότοπων) σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι οικότοποι και τα είδη της Ευρώπης.
Το μέτρο που επιλέχθηκε από τα κράτη-μέλη ήταν η δημιουργία ενός συνεκτικού οικολογικού δικτύου Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (Special Areas of Conservation - SACs) (Άρθρα 3 και 4) με την ονομασία Natura 2000. Το δίκτυο αυτό περιλαμβάνει επίσης και τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (Special Protection Areas - SPAs) που ορίστηκαν με βάση την Κοινοτική Οδηγία για τη διατήρηση των άγριων πουλιών –79/409/ΕΟΚ ή Οδηγία για τα Πουλιά.
Οι Ειδικές Ζώνες Διατήρησης χαρακτηρίζονται μετά από μία διαδικασία τριών σταδίων. Στο πρώτο στάδιο της εφαρμογής του νομικού αυτού πλαισίου, τα Κράτη-Μέλη είχαν την υποχρέωση να απογράψουν τους τύπους οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) και τα είδη χλωρίδας και πανίδας που αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της Οδηγίας και να στείλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναν κατάλογο προτεινόμενων περιοχών. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης (1994-1996), καταγράφτηκαν οι περιοχές και σε κάθε περιοχή υποδείχθηκαν οι συγκεκριμένοι τύποι οικοτόπων με την έκταση που καταλαμβάνουν (εντός αυτής της περιοχής), καθώς και τα συγκεκριμένα είδη φυτών και ζώων των παραρτημάτων με τα πληθυσμιακά δεδομένα τους.
Η δεύτερη φάση έχει ως αντικείμενο τη δημιουργία ενός Καταλόγου Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (List of Sites of Community Importance - SCI). Στη συνέχεια και με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με μια διαδικασία αξιολόγησης σε επιστημονικά βιογεωγραφικά σεμινάρια, ορίζεται ο τελικός κατάλογος περιοχών του δικτύου οι οποίες θα πρέπει να χαρακτηριστούν από τα κράτη-μέλη ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης το συντομότερο δυνατό και το αργότερο εντός έξι χρόνων (σύμφωνα με τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ της Οδηγίας). Η εναρμόνιση της Οδηγίας για τα Πουλιά με το ελληνικό δίκαιο έγινε με την Υπουργική Απόφαση 414885/1985 (ΦΕΚ Β΄757). Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) υπ’ αριθ. 33318 / 3028 / 28.12.1998 (ΦΕΚ Β΄ 1289). Η ΚΥΑ αυτή συνδέει τη θεσμοθέτηση των περιοχών του οικολογικού δικτύου Natura 2000 με το σύστημα και τις διαδικασίες του νόμου 1650/86.
Ας σημειωθεί ότι η ίδια η Οδηγία δεν προσδιορίζει τον τρόπο της θεσμοθέτησης των προστατευόμενων περιοχών, ούτε συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, αλλά απλώς ζητάει από το κάθε Κράτος-Μέλος «να διασφαλίζει τη διατήρηση ή, ενδεχομένως, την αποκατάσταση σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των τύπων φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων των οικείων ειδών στην περιοχή της φυσικής κατανομής των ειδών αυτών».
