Νομικό Πλαίσιο για τις Προστατευμένες Περιοχές
Ευρωπαϊκό Νομικό Πλαίσιο - Προστατευμένες Περιοχές
Ελληνικό Νομικό Πλαίσιο - Προστατευμένες Περιοχές
Στην Ελλάδα, η πρώτη προστατευόμενη περιοχή, ο Εθνικός Δρυμός Ολύμπου ιδρύθηκε το 1938, βάσει του νόμου 856/37. Υπήρχαν ωστόσο και κάποια προγενέστερα νομοθετήματα τα οποία όριζαν την προστασία ορισμένων περιοχών, όπως ο νόμος 4273/29 που είχε εισαγάγει το θεσμό των «Προστατευτικών Δασών».
Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της Δασικής Νομοθεσίας θεσπίστηκαν κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών όπως τα «Αισθητικά Δάση», τα «Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης», τα «Καταφύγια Θηραμάτων», οι «Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές» και τα «Εκτροφεία Θηραμάτων». Η συμπλήρωση του νόμου «Περί αρχαιοτήτων» με τον νόμο 1469/50 έδωσε επίσης τη δυνατότητα της κήρυξης ορισμένων περιοχών ως «Τοπίων Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους».
Με το νόμο 2637/98, ο θεσμός των καταφυγίων θηραμάτων άλλαξε φιλοσοφία και οι εν λόγω περιοχές μετονομάστηκαν σε Καταφύγια Άγριας Ζωής. Σκοπός του νόμου αυτού είναι η προστασία των περιοχών που είναι απαραίτητες για τη διάσωση των ειδών της άγριας πανίδας ή της αυτοφυούς χλωρίδας, είτε είναι απαραίτητες για την επιβίωση ενός ή περισσοτέρων ειδών που είναι μοναδικά, σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση, είτε αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα βιοτόπου.
Καθοριστικός σταθμός στην εξέλιξη της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στη χώρα μας ήταν ο νόμος - πλαίσιο 1650/86, ο οποίος περιέχει ιδιαίτερο κεφάλαιο για την «Προστασία της Φύσης και του Τοπίου», όπου και γίνεται αναφορά στην θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών.
Οι σημαντικότερες ρυθμίσεις ως προς αυτό το αντικείμενο του νόμου 1650/86 είναι η κατηγοριοποίηση των προστατευόμενων περιοχών σε 5 κατηγορίες (περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης, εθνικά πάρκα, προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, προστατευόμενα τοπία και στοιχεία του τοπίου, περιοχές οικοανάπτυξης), καθώς και ο καθορισμός ειδικής διαδικασίας κήρυξης και διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (άρθρα 18, 19, 21, 22).
Το 2002, με το Νόμο 3044 ιδρύονται οι εξής Φορείς Διαχείρισης:
1) Φ.Δ. Δέλτα Έβρου
2) Φ.Δ. Δάσους Δαδιάς
3) Φ.Δ. Λίμνης Κερκίνης
4) Φ.Δ. Λιμ/σας Μεσολογγίου
5) Φ.Δ. Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα
6) Φ.Δ. Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης
7) Φ.Δ. Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Αλοννήσου - Β. Σποράδων
8) Φ.Δ. Δέλτα Νέστου - Βιστωνίδας – Ισμαρίδας
9) Φ.Δ. Όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού
10) Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδος Ιωαννίνων
11) Φ.Δ. Υγροτόπων Αμβρακικού
12) Φ.Δ. Υγροτόπων Κοτυχίου - Στροφυλιάς
13) Φ.Δ. Εθνικών Δρυμών Βίκου - Αώου και Πίνδου
14) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Πρεσπών
15) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Αίνου
16) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Ολύμπου
17) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς
18) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Παρνασού
19) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
20) Φ.Δ. Εθνικού Δρυμού Οίτης
21) Φ.Δ. Στενών και εκβολών Καλαμά
22) Φ.Δ. Χελμού – Βουραϊκού
23) Φ.Δ. Οροσειράς Ροδόπης
24) Φ.Δ. Καρπάθου – Σαρίας
25) Φ.Δ. Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου
Επίσης υπάρχουν ήδη δύο Φορείς Διαχείρισης (του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ζακύνθου και του Εθνικού Πάρκου Σχοινιά) που έχουν ιδρυθεί με Προεδρικά Διατάγματα.
Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε ότι η προσπάθεια της προστασίας της βιολογικής ποικιλότητας δεν τερματίζεται με τη θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών, ουσιαστικά τότε αρχίζει! Η κήρυξη είναι μεν ένα απολύτως αναγκαίο βήμα αλλά από μόνη της δεν επαρκεί.
Είναι εξίσου απαραίτητο να εξασφαλιστεί το καθεστώς διαχείρισης, δηλαδή ο προσδιορισμός και η εφαρμογή όλων μέτρων, των ενεργειών και των παρεμβάσεων που χρειάζονται για την αποτελεσματική προστασία, οργάνωση και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της κηρύξεώς τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τον εθνικό και χωροταξικό σχεδιασμό.
Η διαχείριση λοιπόν των περιοχών αυτών θα είναι ένα ακόμα πιο φιλόδοξο εγχείρημα που θα αποτελέσει ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε η χώρα μας στον τομέα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
