Η περιοχή χαρακτηρίζεται ως σταυροδρόμι πολιτισμών και όχι άδικα αφού από την αρχαιότητα ως σήμερα είναι σημαντικό πέρασμα το οποίο δέχτηκε επιρροές από Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Φράγκους, Βούλγαρους, Τούρκους και Έλληνες και διαμόρφωσε έναν ιδιαίτερο πολιτισμικό χαρακτήρα.

Τα ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία της περιοχής είναι τα εξής:

Ο ναός της Παναγίας Κοσμοσώτειρας και το Υδραγωγείο στις Φέρες

Η περιοχή στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βηρός, που σημαίνει νερά, βάλτος, εξαιτίας της γειτνίασής της με το Δέλτα. Ο ναός της Κοσμοσώτειρας αποτελεί το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Θράκης. Η Κοσμοσώτειρα είναι το καθολικό της μονής που έχτισε ο Ισαάκιος Κομνηνός το 12 ο αιώνα, όταν εγκαταστάθηκε στην περιοχή, εγκαταλείποντας τα κοσμικά και τη διαμάχη με την αυτοκρατορική οικογένεια. Ο Ισαάκιος Κομνηνός αφιέρωσε όλη του την περιουσία για την κατασκευή της μονής, η οποία περιελάμβανε κελιά για 100 μοναχούς, νοσοκομείο, γηροκομείο, υδραγωγείο, βιβλιοθήκη και άλλα οικήματα. Για να ιδρύσει τον οικισμό, μετέφερε πληθυσμό από τρία γειτονικά χωριά. Ο οικισμός και η μονή αναπτύχθηκαν, καθώς είχαν εγκατασταθεί σε περιοχή με φυσικό πλούτο και σε κομβικό σημείο. Ο ναός με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διατηρήθηκε μέχρι σήμερα χάρη στη χρήση και συντήρησή του από τους Οθωμανούς, αν και πολλές τοιχογραφίες του καταστράφηκαν. Σε καλή κατάσταση σώζεται το υδραγωγείο το οποίο εξασφάλιζε νερό για τη στέρνα που τροφοδοτούσε την κρήνη της μονής και εκείνη του οικισμού. Στις Φέρες λειτουργεί επίσης αξιόλογο λαογραφικό μουσείο, στο οποίο εκτίθεται ιδιωτική συλλογή.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Δορίσκου

Στα όρια του Δέλτα, κοντά στο ομώνυμο χωριό, υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος του Δορίσκου. Ο λόφος σε εκείνο το σημείο επιτρέπει μια πανοραμική θέα μεγάλου μέρους του υγροτόπου. Σ' αυτό το σημείο τοποθετείται η αρχαία πόλη του Δορίσκου. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο το ύψωμα εκμεταλλεύτηκε ο Ξέρξης για να μετρήσει τα στρατεύματά του το 480 π.Χ., κατά τους Περσικούς πολέμους.

Ο αρχαίος Δορίσκος, ήταν ξακουστός για το ισχυρό φρούριο του. Το 512 π.Χ. Πέρση Βασιλιά Δαρείο τον Α' εγκατέστησε φρουρά στην ίδια περιοχή. Το φρούριο ήταν τόσο μεγάλο, ώστε μπορούσε κατά τον Πλίνιο να περιλάβει 10.000 άνδρες. Το 346 π.Χ. ο Δορίσκος καταλήφθηκε από τον Φίλιππο.

Το ύψωμα του Δορίσκου παρουσιάζει κατοίκιση από τα νεολιθικά ως τα ελληνιστικά χρόνια. Στην κορυφή του λόφου Σαράγια, 1,5 χλμ. ανατολικά από το σημερινό Δορίσκο υπάρχουν ερείπια οικισμού του 4ου π.Χ. αιώνα.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Τραϊανούπολης

Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στο Δήμο Τραϊανούπολης, δίπλα στα ιαματικές πηγές. Η Τραϊανούπολη χτίστηκε σε κομβική θέση, δίπλα στην Εγνατία Οδό που συνέδεε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη. Αποτελούσε διαμετακομιστικό σταθμό των ταξιδιωτών. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελούσε για την πόλη και η ύπαρξη των θερμών νερών.

Υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη προϊστορικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή της Τραϊανούπολης. Πιο συγκεκριμένα, πολύ κοντά στην Τραϊανούπολη, στο λόφο που σήμερα ονομάζεται λόφος του Αγ. Γεωργίου, ευρήματα δηλώνουν πως στην Πρώιμη Εποχή υπήρχε προϊστορική θρακική ακρόπολη που ελεγχόταν από τους Κίκονες.

Στις αρχές του 2 ου μ.Χ. αιώνα, ο αυτοκράτορας Μάρκος Ούλπιος Τραϊανός έχτισε την Τραϊανούπολη στην οποία συγκέντρωσε πληθυσμό από τα γύρω αγροτικά χωριά. Ο λόφος του Αγίου Γεωργίου αποτελούσε την ακρόπολη της Τραϊανούπολης. Ο οικισμός περιβαλλόταν από τείχος και το νεκροταφείο βρισκόταν ανατολικά του.

Τα θερμά ιαματικά λουτρά και η άμεση επαφή με τη Εγνατία Οδό, έπαιξαν σοβαρό ρόλο στην επιλογή της θέσης του οικισμού. Η ρωμαϊκή πόλη έκοψε νομίσματα στα οποία συμπεριλαμβάνεται τύπος που παριστάνει την ποτάμια θεότητα του Έβρου.

Στον οικισμό υπήρχε δυναμική χριστιανική κοινότητα. Η Γλυκερία, ρωμαία με αρχοντική καταγωγή, η οποία γεννήθηκε στη Τραϊανούπολη, ασπάστηκε το χριστιανισμό και μαρτύρησε για τη θρησκεία της. Η μνήμη της γιορτάζεται στις 13 Μαίου και δίπλα στ ιαματικά λουτρά ανεγέρθηκε ναός προς τιμήν της το 1966.

Χάνα

H Τραϊανούπολη άκμασε και κατά τη βυζαντινή εποχή, αλλά προς το τέλος της η περιοχή ερημώθηκε. Το 14 ο αιώνα δημιουργήθηκαν κάποια κτίσματα στην περιοχή, με σημαντικότερη τη «Χάνα», ο οποία λειτουργούσε ως ξενώνας για τους περαστικούς. Το 16 ο αιώνα κατασκευάστηκαν στην ίδια έκταση και θολωτοί λουτρώνες με δεξαμενές.

Σήμερα η περιοχή είναι επισκέψιμη. Σώζονται σε καλή κατάσταση η «Χάνα» και οι λουτρώνες. Στην ίδια έκταση λειτουργούν οι ιαματικές πηγές με εγκαταστάσεις για λουτροθεραπεία, ποσιθεραπία, εισπνοθεραπία, καθώς και ξενώνες, εστιατόριο και άλλες διευκολύνσεις για τους επισκέπτες.

Τμήματα της Εγνατίας οδού μεταξύ Τραϊανούπολης και Μοναστηρακίου
Μεταξύ της Τραϊανούπολης και του οικισμού του Μοναστηρακίου δίπλα στην παλαιά εθνική οδό υπάρχουν απομεινάρια της Εγνατίας οδού που συνέδεε την Κωνσταντινούπολη με τη Ρώμη. Τα κομμάτια της Εγνατίας οδού δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως, ενώ είναι περιφραγμένα και μαρτυρούν τη νευραλγική θέση της Τραϊανούπολης και της ευρύτερης περιοχής στα Ρωμαϊκά χρόνια.

Θερμά Λουτρά Τραϊανούπολης

Στην Τραϊανούπολη στην ίδια έκταση με τον αρχαιολογικό χώρο, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις των Ιαματικών Πηγών Τραϊανούπολης. Οι πηγές αποτελούν πόλο έλξης για τους λουόμενους από τα αρχαία χρόνια.

Οι πηγές είναι αναγνωρισμένες από το Ελληνικό Κράτος. Η θερμοκρασία τους φτάνει τους 52° C . Χαρακτηρίζονται ως υδρο - θειο - χλωριο - νατριούχες. Τα νερά τους είναι κατάλληλα για τη θεραπεία ρευματισμών, γυναικολογικών παθήσεων, περιφερειακών νεύρων, νοσημάτων νεφρού, χολής, ηπατικών δυσλειτουργιών, πεπτικών διαταραχών.

Τα λουτρά λειτουργούν από τη Διαδημοτική Επιχείριση Λουτρών Τραϊανούπολης (ΔΕΛΤΑ) και οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι 26 ατομικοί λουτήρες, 6 κρουνούς για ποσιθεραπία, 8 συσκευές εισπνοής, 8 ειδικές μπανιέρες για υδρομασάζ, 1 γιατρό, 2 νοσοκόμες, αίθουσες αναμονής και ξεκούρασης. Η επιχείρηση διαθέτει επίσης ξενοδοχείο Γ' Κατηγορίας, με 44 δωμάτια και 116 κλίνες.

Στην ίδια θέση λειτουργεί εστιατόριο από το Γυναικείο Συνεταιρισμό η «Χάνα», mini market , καθώς και 3 ιδιωτικά ξενοδοχεία.

Λόφος Αη - Γιώργη (Ακρόπολη Τραϊανούπολης)

Στην κορυφή του λόφου πάνω από τα θερμά λουτρά Τραϊανούπολης, εκεί που υπήρχε η Ακρόπολη της Τραϊανούπολης υπάρχει σήμερα το εκκλησάκι του Αη - Γιώργη. Η θέα στο Δέλτα του Έβρου, έως την Αλεξανδρούπολη και τη Σαμοθράκη είναι πολύ εντυπωσιακή.

Προφήτης Ηλίας (Πλατανότοπος)

Δύο χιλιόμετρα βόρεια της Τραϊανούπολης βρίσκεται το χωριό Λουτρός. Στην τοποθεσία Πλατανότοπος, βόρεια του χωριού, υπάρχει χώρος αναψυχής ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, στις όχθες του χειμάρρου. Στην περιοχή υπάρχει παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία, γήπεδο ποδοσφαίρου, αναψυκτήριο, καθώς και μονοπάτια για περπάτημα. Συνεχίζοντας από τον Πλατανότοπο βόρεια, η διαδρομή Λουτρός - Δαδιά μέσα από το δασικό σύμπλεγμα είναι πολύ εντυπωσιακή.

Βουνά Νοτίου Έβρου

Το Δέλτα του Έβρου αποτελεί σημαντική περιοχή διατροφής των αρπακτικών του ορεινού όγκου του Νομού Έβρου και ιδιαίτερα αυτών που φωλιάζουν ή κουρνιάζουν στις νότιες παρυφές του. Η ορεινή έκταση βόρεια του υγροτόπου, που εκτείνεται δυτικά ως την Κίρκη, προσφέρει πολλές δυνατότητες παρατήρησης αρπακτικών. Τα σημαντικότερα είδη που παρατηρούνται είναι η Αετογερακίνα, ο Χρυσαετός, ο Θαλασσαετός, ο Στικταετός, το Όρνιο, ο Μαυρόγυπας.

Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου

Στο Αετοχώρι, οικισμό του Δήμου Τραϊανούπολης, βρίσκεται η ανδρική Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Ιδρύθηκε το 1991 και διαθέτει ξενώνα και εξοπλισμένο συνεδριακό κέντρο.

Στην Αλεξανδρούπολη, επίσης υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα αξιοθέατα: το νεοσύστατο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, το Μουσείο Χλωρίδας και Πανίδας του Δέλτα Έβρου, το οποίο φιλοξενεί δείγματα που προέρχονται από τον υγρότοπο, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το εκκλησιαστικό Μουσείο, ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι αρχαιολογικοί χώροι της Μάκρης και κυρίως της Μεσημβρίας, καθώς και το σπήλαιο των Αγίων Θεοδώρων με βυζαντινές τοιχογραφίες, βόρεια της Αλεξανδρούπολης.